Verbonden partijen: hoe grip te houden als gemeenteraad op afstand?

Eens in de vier jaar wordt de Nota Verbonden Partijen verplicht in de raad vastgesteld. Zeker bij de decentralisaties, waardoor het takenpakket van de gemeente erom toeneemt is het van belang om met andere gemeenten samen te werken. Dan komt de gemeenteraad op afstand, hoe grip te houden? Lees de  spreektekst van Marieke van Bijnen bij de oordeelsvormende vergadering over de Nota verbonden partijen.
Op dit moment worden er een aantal relatief kleine wijzigingen doorgevoerd, nl. verbinding met de wet WGR aan de uitgangspunten, dossiervorming advisering ambtenaren aan college (uitvoering advies rekenkamercommissie) en het streven om geen topfunctionarissen meer aan te stellen in de GR-en.

Het aangaan van GR-en is voor onze gemeente van belang vanwege het kunnen uitvoeren van grensoverschrijdende opgaven, het kunnen uitvoeren van wettelijke taken, vergroten van onze bestuurskracht en positie in de regio, gebruik maken van middelen en expertise en mogelijk ook kostenbesparing. Zeker bij de decentralisaties, waardoor het takenpakket van de gemeente erom toeneemt is het van belang om met andere gemeenten samen te werken. Hier zijn meerdere constructies, bijvoorbeeld het aangaan van een GR, voor te bedenken, dit komt in de nota goed naar voren.

Een groot nadeel van het aangaan van een GR is het verlies van grip op de uitvoering van onze taken. In de nota is beschreven hoe we zoveel mogelijk proberen om deze grip te behouden. Toch staat de rol van de gemeente onder druk. De VNG formuleert het als volgt: de democratische legitimiteit van de GR-en staat onder druk, GR-en zijn onbestuurbaar en er is een gebrek aan invloed van de gemeenteraden. Gelukkig komt er een wijziging van de WGR waarin gekozen is voor een versterking van de rol van de gemeenteraad. Bijvoorbeeld door het regelen van de verplichting om jaarlijks voor 1 april de raad financieel en beleidsmatige kaders toe te zenden van de GR-en, plus hierbij de voorlopige jaarrekening. Ook krijgen raden twee extra weken de tijd om haar zienswijze op de begrotingen van de GR-en te verstrekken. Door de, volgens de PvdA, terechte kritiek van de VNG en de komende wijzigingen van de WGR verzoeken wij om in het begin van de nieuwe raadsperiode, met de nieuwe raad de wijze waarop wij ons formele standpunt in de GR-en bepalen, met elkaar te bespreken. Ook zou het, wat ons betreft, goed zijn om meer informeel te wisselen over de inhoudelijke uitvoering van de GR. Dit hebben wij ook aangegeven bij de vorming van de GGD Haaglanden.

Al vele raden in Nederland hebben oplossingen gevonden voor dit probleem. Bijvoorbeeld de raad van Leiderdorp. Zij werken met een regiowerkgroep en regiocommissie. Hier wordt de raad actief betrokken bij de standpuntbepaling van het college en worden raadsstandpunten aan de vertegenwoordigers van de raad in de GR meegegeven. Ook wordt slim ingespeeld op de rol die raadsleden kunnen invullen als belangenvertegenwoordiger & lobbyist voor de gemeente. In de gemeente Nijmegen worden in het huidige BOB-model informerende bijeenkomsten georganiseerd waarin ambtenaren, collegeleden en raadsleden met elkaar de inhoudelijke en financiële voortgang van de GR-en bespreken.