Terugblik Symposium sociaal doe-het-zelven

Dat politiek ook samenbindend en hartverwarmend kan zijn, bewees de avond sociaal doe-het-zelven van 4 maart. Hoe de wereld van zorg en hulp eruit kan zien, als we gaan samenwerken. Als we het maken van een plan en de regie daarop leggen bij de mensen die het betreft samen met hun directe omgeving. In samenwerking met professionals, die daarbij niet het roer overnemen, maar kritisch meedenken en –helpen. En met een overheid, die niet primair aan regeltjes toetst, maar kijkt wat er moet gebeuren om de kwaliteit van leven van mensen te verbeteren.

En eigenlijk gebeurt het al. Hedda van Lieshout van de Eigen Kracht Centrale gaf prachtige voorbeelden van hoe rond een vraagstuk met de sociale omgeving van mensen een Eigen Kracht Conferentie wordt belegd, die een plan maken, waarmee mensen daadwerkelijk een kwaliteitsslag in hun leven kunnen maken. Plannen die vrijwel zonder uitzondering goedkoper uitwerken dan het reguliere circuit. Met gemiddeld 13 deelnemers. Vaak met mensen die in eerste instantie aangeven, dat ze helemaal niemand hebben.

Tof Thissen hield daarmee een warm pleidooi om weg te gaan van het georganiseerd wantrouwen, wat het systeem van alle regels en controles en toe te gaan naar een systeem, waarin we uitgaan van vertrouwen. Nu zijn mensen in zorg, psychiatrie en onderwijs vaak meer dan de helft van hun tijd kwijt om via een overdaad aan formulieren aan te tonen dat ze hun werk goed doen. Moet een psychiater ik weet niet hoeveel tijd besteden om aan te tonen, wat ze allemaal heeft gedaan om zelfmoord te voorkomen. Tijd die nuttiger besteed kan worden door daadwerkelijk met de patiënt zelf aan de slag te gaan. Zoals Hedda van Lieshout het formuleerde: we moeten weg van de huidige systeemwereld, van wantrouwen en controle, naar een mensenwereld van samenwerking en verbinding. Maar dat betekent ook, zoals Hans Voerknecht het zei, dat je weet dat het ook mis zal gaan. Dat het vertrouwen beschaamd wordt. Dat mensen frauderen. Maar nu worden de 99 procent van de gevallen, waarin vertrouwen werkt, het slachtoffer van die enkele keer dat het mis gaat. Zelfs de huidige “systeemwereld” van controle en wantrouwen bereikt eigenlijk ook niets. Want ook daarin gaat het ook nog steeds mis. Met wanstaltige resultaten soms. Zoals kinderdagverblijven die moeten sluiten, omdat ze de maatregelen om een tweede Robert M.-geval te voorkomen niet kunnen bekostigen.

Dat betekent ook, zoals Tof Thissen benadrukte, dat we op moeten houden met de afreken en zondebokcultuur. Dat er altijd als er iets misgaat, iemand geslachtofferd moet worden. Maar dat we heel simpel, ook ons verlies kunnen nemen.

Wat uit alle verhalen duidelijk werd, ook van Harry Keuter van het SWOP, Maaike van der Scheer (Centrum Jeugd en Gezin) en Joke Drop (Buurtzorg) is dat deze werkwijze ook nog eens aanmerkelijk goedkoper is dan de huidige verinstitutionaliseerde systematiek. Probleem daarbij is dan wel, dat soms bij een gemeente extra kosten gemaakt worden, terwijl de voordelen ergens anders terecht komen. Vandaar het pleidooi van Tof Thissen en Hans Voerknecht om het totaal daarvan meer naar de gemeenten toe te krijgen. Daarvoor is nodig, dat het Rijk relatief minder van de belastingen int en dat gemeenten meer mogelijkheden krijgen om zelf inkomsten te verwerven. Tenslotte hebben Nederlandse gemeenten binnen Europa de minste mogelijkheden om zelf belasting te heffen. (In Denemarken heffen gemeenten gemiddeld zo’n 70% van de totale belastingen). Dan kunnen ook de bezuinigingen op de zorg vermeden worden en is er uiteindelijk sprake van meer en betere zorg voor minder geld. Want je wilt niet weten hoeveel geld er nu op gaat in administratieve rompslomp, controles daarop, en juridische procedures etc.

Erik Pool was een enthousiasmerende, hartverwarmende gespreksleider, die na de pauze iedereen deel liet nemen in een soort ronde-tafel-gesprek, waardoor uiteindelijk iedereen deelnam aan het gesprek en ook de dominee uit Delfgauw aangaf hoe sociaal doe-het-zelven gemakkelijk deel kan uitmaken van het normale werkpatroon. Alle reden dus om deze werkwijze tijdens de volgende raadsperiode tot een vast stramien te maken, en bij vraagstukken de ambtenaren van de gemeente in te laten zetten en deel te laten nemen in Eigen Kracht Conferenties. Om te beginnen met een totale Eigen Kracht Conferentie voor alle partijen binnen de gemeente zelf.